Op de flanken van Mount Trebevic, die Sarajevo omarmt, ligt één van de meest merkwaardige en contrastrijke sites van de Balkan : the old Jewish Cemetery (oftewel : het oude Joodse kerkhof). Een site die nu reeds bijna 5 eeuwen neerkijkt op de wereld van de levenden en een plaats die zowel vrede als oorlog heeft gekend. Een absolute must-see voor de roadtrippers die doorheen Bosnie-Herzegovina trekken.
Voor het eerst in gebruik genomen in de 16de eeuw, tijdens het Ottomaanse tijdperk, groeide het kerkhof snel uit tot het grootste in wat we nu als Europa kennen. Bijna 4000 tombes staan er op een oppervlakte van meer dan 31.000 vierkante meter, op de flanken van de Trebevic.
Hoewel het kerkhof in 1966 officieel werd gesloten en nieuwe graven niet meer aan de orde waren, speelde de site nog een belangrijke rol tijdens de belegering van Sarajevo. De unieke locatie en vorm was geen onbekende voor de Bosnisch-Servische troepen, die het kerkhof transformeerden tot een artillerie post. Vanop het kerkhof werd Sarajevo jarenlang bestookt, bombardementen die werden beantwoord. Vele van de, à-typische, grafstenen tonen nog steeds massaal sporen van kogels en bomscherven. Toen de belegering van Sarajevo tot een einde kwam en de artillerie post werd opgedoekt, werd het kerkhof bezaaid met landmijnen. Pas tegen het einde van 1996 werd de plaats opnieuw veilig verklaard en konden nabestaanden opnieuw de tombes van hun voorvaderen bezoeken.
Het oud Joods kerkhof is niet meteen een plaats van mysteries of legendes. Het is een plaats waar het einde en een nieuw begin werden gevierd. Het is vooral de compleet aparte manier van vormgeven die het heeft gevormd tot wat het vandaag is.
Hoewel het gras er nog steeds wordt afgereden, wordt aan de tombes zelf niet meer geraakt. Deze worden in de handen van moeder natuur gelaten, waardoor een merkwaardig visueel spektakel wordt gecreëerd. De kriskras plaatsing en vorm van de stenen tombes lijken zo te zijn weggelopen uit een horrorfilm, maar de bergflank oplopen tussen de stenen door, brengt een soort van innerlijke rust. Het is dan ook niet ongewoon om jonge koppeltjes tegen het lijf te lopen, die van elkaars aanwezigheid genieten op het kerkhof. De Joodse gemeenschap omarmt deze attitude en beschouwt het sterven slechts als een eerste stap in het leven.
Sarajevo diende in april 2018 een aanvraag in om het kerkhof als werelderfgoed te laten erkennen, een stap in de richting voor het behoud van dit unieke stukje geschiedenis.
